مالاریا چیست؟

مالاریا یک بیماری حاد و مزمن است. عامل بیماری، انگلی تک یاخته از جنس پلاسمودیوم است. عمدتاً چهار گونه پلاسمودیوم (فالسیپاروم، ویواکس، اوال و مالاریه)عامل بیماری در انسان هستند. در حال حاضر حدود 90 درصد موارد مالاریای کشور ویواکس و 10 درصد فالسیپاروم و یا عفونت توأم (ویواکس + فالسیپاروم) است. 

به دنبال گزش پشه آنوفل ماده و انجام خونخواری از فرد بیمار، انگل مالاریا در بدن پشه تکثیر پیدا می کند و به دنبال گزش فرد سالم، تعدادی انگل مالاریا (اسپروزوایت) همراه با بزاق پشه وارد جریان خون می شود. پس از آنکه اسپروزوایت وارد بدن انسان شد و مرحله بافتی اولیه را در کبد گذراند چرخه شیزوگونی خونی آغاز می شود و به حدی می رسد که لرز، تب و سایر نشانه های بالینی را ایجاد می کند.

اگر چه شایع ترین راه انتقال مالاریا گزش پشه آلوده است اما در موارد نادر احتمال انتقال از راه دریافت خون آوده، استفاده از سرنگ مشترک و از مادر به جنین وجود دارد. دوره نهفتگی مالاریای فالسیپاروم (فاصله گزش پشه تا شروع نشانه های بالینی) بطور متوسط حدود 12 روز است.

نشانه های بالینی مالاریا

در آغاز بیماری مالاریا، نشانه های مقدماتی نظیر خستگی، احساس درد در عضلات ، سردرد، تهوع و استفراغ، لرزهای خفیف و درد ناحیه کمر ممکن است وجود داسته باشد و دمای بدن به 38 تا 39 درجه سانتی گراد برسد.

مالاریا شدید اغلب به شکل تغییر سطح هوشیاری یا کوما (مالاریای مغزی)، اسیدوز متابولیک، آنمی شدید، هیپوگلیسمی، نارسایی حاد کلیه یا ادم حاد ریوی ظاهر می شود. در این مرحله حتی با درمان مرگ و میر 10 تا 20 درصد خواهد بود.

در بیماری که با هر یک از نشانه های تب، تشنج و یا اختلال هوشیاری بدون علت واضح مراجعه کند باید سابقه سکونت، مسافرت و یا اشتغال در مناطق مالاریاخیز در یکسال گذشته و یا سابقه ابتلا به مالاریا در سال های قبل سوال شود.

ابتلا به مالاریا به دنبال دریافت خون آلوده به انگل و یا استفاده از سرنگ مشترک امکان پذیر است و به عنوان سایر روش های ابتلا به مالاریا در تاریخچه بیمار پرسش شود.